Bingo! Bron gevonden!
Bij K9-neuswerk gaat het erom dat je als handler het direct, zonder twijfel en dus met overtuiging kunt aangeven wanneer jouw hond een gevonden geurbron aanwijst. De handler ziet dat door het communicatiegedrag dat de hond op die plek laat zien.
Nou, dat is toch niet zo moeilijk? Ik hoor het jullie denken. Je leert je hond toch gewoon een bepaald gedrag aan dat hij moet vertonen als hij de bron gevonden heeft? Want wat is nu duidelijker voor een handler dan een hond die gaat zitten, liggen of ‘bevriest’ bij een bron?! Het is dat een hond geen wijsvinger heeft, anders zou hij hem daarmee kunnen aanwijzen. De handler hoeft alleen maar te wachten op dat plaatje en hij kan markeren (YES!) en belonen. Maar het antwoord op de vraag boven aan dit artikel is toch:
NEE.
Ik werk (bij voorkeur) NIET met een al dan niet bewust aangeleerd eindgedrag (verwijzing) bij de bron. En dat is niet de gemakkelijkste weg. Voor de handler tenminste…. Maar voor de hond dus wél! Die hoeft namelijk niets anders te doen dan:
Hond zijn.
Wat is het probleem dan eigenlijk bij een aangeleerde verwijzing?
Het probleem is simpelweg dat belonen van bewust aangeleerd eindgedrag (handler vraag bv een ‘freeze’ bij de bron) of bewust beloond eindgedrag (handler beloont een door de hond gekozen gedrag, bv hij gaat zelf liggen) de belangrijkste oorzaak is van een valse melding tijdens een zoekactie. Dat wil zeggen dat de hond dit gedrag kan gaat inzetten op een plek waar de bron dus NIET zit……. En dat is niet wat je wilt natuurlijk.
Een aangeleerd/beloond eindgedrag (ik noem het verder even ‘verwijzing’) is BEWUST GEDRAG dat de hond laat zien. Hij weet dat een bepaald gedrag resulteert in koekjes, worst, kaas, lekkers! Want dat heb jij hem geleerd. Het geeft de hond een instrument in handen waarmee hij jou YES kan laten zeggen, waardoor de jackpot zijn kant op komt. Dus ook op een willekeurige plek waar geen bron zit.
Paaseieren zoeken
Picture this:
Scenario 1: Het is Pasen en je gaat met je dochtertje van 5 paaseieren zoeken in een park. De verstopte eieren zijn knalrood en liggen zodanig verstopt dat ze wel te zien zijn maar niet op te pakken. De eieren moet ze laten liggen want het zijn nepeieren, maar zodra ze er één gevonden heeft mag ze haar vinger opsteken en krijgt ze van jou een écht groot chocolade-ei in haar mandje. Hoe vaak loop je tevergeefs naar je dochter met haar opgestoken vinger?
Heeft ze elke keer een rood ei gevonden? Of gaat het vingertje ook regelmatig de lucht in terwijl er geen rood ei te zien is?
Scenario 2: Je bent in hetzelfde park. Er liggen nog steeds rode nep-eieren verstopt. Op een dusdanige manier dat het kinderhandje ze niet kan oppakken. Je vertelt je dochter dat ze rode eieren mag gaan zoeken. Jij kijkt naar je dochter en zodra je ziet dat ze een rood ei gevonden heeft (hoe zie je dat?? nadenkertje!!) roep je: Goed zo! En je loopt snel naar haar toe en doet een groot chocolade- ei in haar mandje.
Loop je in dit scenario net zo vaak tevergeefs naar je dochtertje? Of heeft ze nu wél elke keer inderdaad een rood ei gevonden?
Bij scenario 1 zet je dochter bewust aangeleerd gedrag in (vinger opsteken) en gebruikt dat om jou chololade-eieren in haar mandje te laten doen. Bij scenario 2 heeft ze dat instrument niet, en is alleen maar bezig met het zoeken naar een rood ei. JIJ bent je kind intensief aan het observeren en kunt uit haar lichaamstaal afleiden wanneer ze een rood ei gevonden heeft.
Aangeleerde verwijzing inzetten om een zoekactie af te breken
Een hond kan het aangeleerde verwijsgedrag ook inzetten om een zoekactie te stoppen.
Waarom zou een hond dat willen? Daar zijn veel redenen voor te bedenken. De hond is te gestrest, de bron zit op een te moeilijke plek verstopt, de hond wil de handler pleasen, of simpelweg omdat de hond zin heeft in iets lekkers. En ergens bij gaan liggen zorgt daar voor :-).
Je kunt je voorstellen dat deze valkuilen enorm groot zijn bij de gevoelige neuswerkhond. De hond die wat timide is en van nature geen hoge zoekdrive heeft. Een speciaal gefokte werkhond met een goede focus en hoge zoekdrive daarentegen, wil niets liever dan blijven zoeken. En zal het verwijsgedrag zéker niet inzetten om de zoekactie te stoppen. Dus bij dat type hond kan een aangeleerde verwijzing minder kwaad. Sterker nog, bij honden met een extreem hoge zoekdrive en pittig temperament kan een aangeleerde verwijzing soms een bewuste keuze zijn in de training. Om te voorkomen dat de hond de bron of de omgeving van de bron beschadigt als hij probeert er zo dicht mogelijk bij te komen…
Weetje: Het concept van een aangeleerde verwijzing is ontwikkeld voor honden uit de professionele detectiewereld. Honden die gefokt zijn op een hoge zoekdrive en onverschrokkenheid in het werk. Honden die niet afhaken, om wat voor reden dan ook, maar die blijven zoeken tot ze de bron gevonden hebben.
Het K9-neuswerkconcept is ontwikkeld voor onze gewone huishonden. Dus zeker ook voor de honden met een lagere drive en minder doorzettingsvermogen. Met K9-neuswerk wordt het voor elke hond mogelijk om te zoeken en te vinden. Met plezier en zonder druk. Mits de handler weet wat zijn hond nodig heeft!
Valkuil voor de handler
Een aangeleerde verwijzing heeft nog een valkuil. Een handler gaat minder goed letten op het gedrag tijdens de gehele zoekactie. Want hij hoeft alleen maar te wachten tot de hond gaat zitten, liggen of bevriezen nietwaar. Hij wacht op het wijsvingertje van de hond. Hij wacht op het opgestoken bordje: ‘Hier is het’.
Wat dan wel?
Het magische woord hier is ‘OBSERVATIE’. Kijken, kijken en nog eens kijken naar welke lichaamstaal je hond laat zien tijdens een zoekactie. Leer je hond kennen tijdens zijn werk. Door dit altijd te doen (en bij voorkeur dit te filmen en tig keer terug te kijken) ga je het niet aangeleerde, en dus onbewuste, zoekgedrag van je hond op de juiste manier leren te interpreteren.
- zie je ergens een kleine gedragsverandering, kop gaat een fractie omhoog, oren draaien een beetje (microreactie)?
- Houdt je hond even in of gaat hij plots harder lopen?
- maakt hij opeens een snelle hoofddraai in een bepaalde richting?
- sluit hij plotseling zijn bek?
- hoor je op een moment snuffelgeluiden die klinken als een dieselmotor van een traktor?
- zie je opeens dat hij intensiever gaat snuffelen in een bepaalde hoek van de ruimte?
- probeert je hond met zijn kop naar iets te reiken?
- draait hij bij een bepaald voorwerp met zijn hele lichaam, maar blijft zijn neus als het ware ‘plakken’ aan het voorwerp? (macroreactie)
- duwt hij met zijn neus even tegen een bepaalde plaats, en doet hij dat direct daarna nóg een keer?
- kijkt hij je na een van deze gedragsveranderingen plotseling recht aan? Dan heeft ie hoogstwaarschijnlijk BINGO :-). Hij verwacht lekkers! Maar dat weet jij alleen, omdat jij dat gedrag van jouw hond herkent.
- etc etc etc
Al deze gedragingen worden door de hond onbewust uitgevoerd. Hij heeft dit niet geleerd. Niet van jou, niet van de instructeur, van niemand! Met andere woorden, dit gedrag, wat direct te maken heeft met het zoeken naar de bron, is voor 100% betrouwbaar! Je kunt dus echt op je hond vertrouwen. Mits je het gedrag ook op de juiste manier interpreteert. En dat leer je door het heel vaak te bekijken. Bij voorkeur in een vertraagd tempo. Film het dus! Dit gaat je, samen met het voelen van de lijn en het live observeren van je hond, heel veel informatie geven. En als kers op de taart zul je merken dat je het gedrag van je hond in het dagelijks leven ook veel beter gaat observeren en dat komt jullie band alleen maar ten goede!
Daarnaast zijn de trainingsstappen in K9-neuswerk zo opgebouwd dat de hond vooral veel zoekdrive gaat opbouwen. Motivatie om op jacht te willen gaan naar die bron! En hoe meer drive en motivatie de hond krijgt, hoe duidelijker zijn lichaamstaal tijdens de zoekactie wordt, en hoe makkelijker het voor de handler te lezen is.
Bekijk onderstaand filmpje maar eens: en schrijf maar eens op waaraan je kunt zien dat de hond de bron gevonden heeft!
Ik heb een onzekere hond met een aangeleerde verwijzing, wat nu?
Dan is er nog geen man overboord. Je bent waarschijnlijk gewend te wachten op het eindgedrag. Gaat je hond zitten bij de bron? Was dat je aangeleerd verwijsgedrag? Film je hond tijdens de zoekactie. Kijk dan het filmpje terug en observeer al zijn gedragingen tijdens de hele zoekactie tot aan het gaan liggen bij de gevonden bron. Zag je de gedragsveranderingen die daaraan vooraf gingen? Het langzamer lopen? Die plotselinge headswing? Het draaien van zijn kont bij de bron? Mooi, dan lees je dus je hond op de juiste wijze. Beloon je hond direct na het vinden van de bron. Stel de YES niet uit. En pas dit zo toe in je toekomstige trainingen.
Waarom geen clicker?
De oplettende lezer heeft gezien dat ik steeds het woord YES gebruik als markeermiddel. Ik gebruik met opzet geen clicker. Waarom ik dat niet doe lees je in een volgend artikel!
Heb je een wat meer gevoelige hond, of wil je gewoon eens kennis maken met deze andere benadering van detectie/neuswerk? Of wil je je meer ervaren neuswerkhond nog beter leren lezen? Je kunt nu de stappen van deze leuke laagdrempelige sport thuis zetten met de online neuswerkmodule van Dogadvice. (tot en met 5 april 2021 met een paaskorting van 20 %. Kortingscode: paashaas20)
Fijne Paasdagen!
